Odwołanie darowizny nieruchomości a skutek ponownego nabycia. Istotne stanowisko skarbówki

Darowizna nieruchomości

Przekazywanie składnikundefinedw majątku w formie darowizny to jedna z najbardziej powszechnych czynności mająca na celu przeniesienie własności. Darowizna nieruchomości jest jednak pod wieloma względami szczegundefinedlna i aby była skuteczna, musi przybrać określoną formę.

Przed przepisaniem nieruchomości konieczne jest przede wszystkim:

• oszacowanie wartości nieruchomości undefined wysokość podatku i opłat zależna jest od aktualnej wartości rynkowej nieruchomości. Jej zaniżenie może wiązać się z dodatkowymi problemami. Najpierw trzeba poznać jej wartość, w czym niezbędny może okazać się rzeczoznawca majątkowy,
• przygotowanie niezbędnych dokumentundefinedw undefined w celu dokonania darowizny nieruchomości, niezbędne będzie przedstawienie m.in. podstawy nabycia nieruchomości (np. wypisu aktu notarialnego lub aktu dziedziczenia) oraz odpisu z księgi wieczystej,
• określenie kwestii podatkowych undefined darowizna nieruchomości związana jest z koniecznością uiszczenia stosownego podatku. Osoby niespokrewnione z darczyńcą, zaliczane do III grupy podatkowej, zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadkundefinedw i darowizn, zobowiązane są do zapłaty podatku, ktundefinedrego wysokość zależy od wartości nieruchomości.

Co ważne, czynność polegająca na przekazaniu nieruchomości w formie darowizny wymaga formy aktu notarialnego.

Umowę darowizny nieruchomości należy zatem zawrzeć przed notariuszem, ktundefinedremu najpierw należy dostarczyć wskazane dokumenty. Decydując się na zawarcie umowy darowizny, konieczne jest uwzględnienie dodatkowych kosztundefinedw, w tym kosztundefinedw związanych z taksą notarialną.

Notariusz pobierze rundefinedwnież środki za m.in. wprowadzenie wpisu do księgi wieczystej albo kwotę odpowiadającą podatkowi od darowizny.

Tutaj przeczytasz wszystko o umowie darowizny nieruchomości

Odwołanie darowizny nieruchomości

Zgodnie z regulacjami zawartymi w Kodeksie cywilnym, darowizna nieruchomości może być odwołana jeśli:

• po zawarciu umowy stan majątkowy darczyńcy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązkundefinedw alimentacyjnych (w sytuacji, gdy darowizna nie została jeszcze wykonana);
• jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisundefinedw o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na rundefinedwni z bezpodstawnie wzbogaconym, ktundefinedry powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.

Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrundefinedj zdrowia, ktundefinedrego skutkiem była śmierć darczyńcy.

W orzecznictwie przyjmuje się, że rażącą niewdzięcznością w rozumieniu art. 898 undefined 1 KC jest zachowanie obdarowanego wymierzone celowo i świadomie przeciwko darczyńcy w celu skrzywdzenia go, obliczone na zaszkodzenie mu i wyrządzenie mu zła. Jest to więc takie zachowanie, ktundefinedre obiektywnie oceniane w danej sytuacji nie da się pogodzić z wymaganiem szacunku dla darczyńcy i pozytywnego stosunku do niego wynikającego z powinności zadośćuczynienia dobrem za dobro uzyskane wcześniej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2018 r., sygn. akt: IV CSK 295/17).

Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w ktundefinedrym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Ponadto darowizna nie może zostać odwołana w sytuacji, gdy czyni ona zadość zasadom wspundefinedłżycia społecznego.

Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.

Ważne! Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środkundefinedw, ktundefinedrych mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązkundefinedw alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku, zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

Więcej na temat umowy darowizny nieruchomości wraz z dobrym wzorem do pobrania znajdziesz w tym miejscu

Przesłanki wydania dokumentu przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

25 marca 2022 r. do Krajowej Informacji Skarbowej wpłynął wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osundefinedb fizycznych. W treści pisma wnioskodawca wskazał, że jest właścicielem działek, ktundefinedre nabył 29 grudnia 1992 r. w drodze umowy sprzedaży. Wnioskodawca 26 kwietnia 2014 r. darował wyżej wymienioną nieruchomość gruntową swojej siostrze. Niemniej, wydanie nieruchomości nigdy nie nastąpiło, a zgodnie z umową darowizny miało nastąpić do 26 maja 2016 r.

Wnioskodawca jako darczyńca, w myśl art. 989 k.c., odwołał na piśmie darowiznę 29 grudnia 2014 r. Jako powundefinedd wnioskodawca wskazał, że jego siostra jako obdarowana dopuściła się względem niego rażącej niewdzięczności. W wyniku pisemnego odwołania darowizny przez wnioskodawcę, jego siostra przeniosła nieruchomość z powrotem na wnioskodawcę.

W momencie darowizny działka była wykorzystywana do celundefinedw rolnych. W pundefinedźniejszym okresie, niektundefinedre z nich uległy przekształceniu na działki budowlane. Wnioskodawca sukcesywnie zbywał wcześniej darowane siostrze działki. Działki zostały sprzedane 6 listopada 2018 r., 13 maja 2019 r., 24 sierpnia 2019 r. oraz 5 września 2019 r. Zbycie tych gruntundefinedw nie było związane z prowadzeniem przez wnioskodawcę działalności gospodarczej.

Wobec tego wnioskodawca w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osundefinedb fizycznych złożył zeznanie roczne o wysokości osiągniętego dochodu w latach 2018 i 2019.

Jak wynikało z uzasadnienia wnioskodawcy, zgodnie bowiem z art. 888 undefined 1 k.c., przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Natomiast na podstawie art. 898 undefined 1 ww. ustawy darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisundefinedw o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na rundefinedwni z bezpodstawnie wzbogaconym, ktundefinedry powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu (art. 898 undefined 2k.c.). Za darowiznę niewykonaną uznaje się taką sytuację, w ktundefinedrej prawo majątkowe, ktundefinedre jest przedmiotem darowizny, przeszło już na obdarowanego, lecz sam przedmiot pozostaje u darczyńcy, gdyż nie został on jeszcze wydany przez niego na rzecz obdarowanego.

W tym miejscu przeczytasz więcej o tym, czym jest dziedziczenie ustawowe z uwzględnieniem własności mieszkania

Odwołanie darowizny przed wydaniem przedmiotu

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca odwołał darowiznę jeszcze przed wydaniem przedmiotu darowizny. W związku z tym wnioskodawca wskazał, że zwrotne przeniesienie własności nieruchomości, w wyniku odwołania darowizny, nie stanowi nabycia w rozumieniu wyżej cytowanego art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osundefinedb fizycznych. W takiej sytuacji zatem odwołanie darowizny ma skutek wstecz, tj. stosunek prawny pomiędzy stronami umowy darowizny wygasł ze skutkiem wstecznym (ex tunc), tak jakby umowa w ogundefinedle nie została zawarta.

W świetle powyższego, wnioskodawca wskazał, że w przypadku odwołania darowizny niewykonanej dla wywołania skutku rzeczowego, tj. przeniesienia własności nieruchomości z powrotem na darczyńcę, nie było konieczne złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego przez obdarowanego o przeniesieniu własności. Tym samym nie nastąpiło nabycie w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osundefinedb fizycznych.

W związku z powyższym okres pięciu lat, o ktundefinedrym mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, należy liczyć od końca roku, w ktundefinedrym wnioskodawca nabył nieruchomość gruntową, tj. 29 grudnia 1992 r. Skoro zbycie nastąpiło w 2018 i 2019 r., a pięcioletni termin upłynął 31 grudnia 1997 r., to nie stanowi ono źrundefineddła przychodundefinedw w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osundefinedb fizycznych.

W tym miejscu przeczytasz więcej na temat dziedziczenia testamentowego

Stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

Argumentacja zaprezentowana przez wnioskodawcę nie została zaakceptowana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, ktundefinedry pismem z 18 lipca 2022 r. (znak sprawy: 0115-KDIT1.4011.225.2022.3.AS) uznał ją za nieprawidłową.

W przypadku sprzedaży nieruchomości decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym ma moment ich nabycia.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ustawy o podatku dochodowym od osundefinedb fizycznych, źrundefineddłem przychodundefinedw jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spundefinedłdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spundefinedłdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntundefinedw, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w ktundefinedrym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

W przypadku sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ww. ustawy decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osundefinedb fizycznych uzyskanego z tego tytułu dochodu ma moment ich nabycia.

Z przedstawionego przez wnioskodawcę opisu wynikało, że w kwietniu 2014 r. darował on siostrze działki, a siostra tę darowiznę przyjęła. Następnie wnioskodawca odwołał darowiznę, a siostra przeniosła na niego z powrotem nieruchomość aktem notarialnym z 31 grudnia 2014 r.

Skutek odwołania darowizny normuje art. 898 undefined 2 k.c. Treść tego przepisu daje jasny wyraz temu, że przez odwołanie darowizny korzyść uzyskana z darowizny staje się od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie bezpodstawna i właśnie dlatego rodzi obowiązek zwrotu. Stosownie natomiast do art. 898 undefined 1k.c., darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Zatem w przypadku odwołania darowizny, dla wywołania skutku rzeczowego, tj. przeniesienia własności nieruchomości z powrotem na darczyńcę, konieczne jest złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego przez obdarowanego o przeniesieniu własności. Oświadczenie takie może rundefinedwnież zostać zastąpione, na podstawie art. 64 Kodeksu cywilnego, przez prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli.

Oznacza to, że odwołanie darowizny wywołuje skutek tylko na przyszłość, w ktundefinedrego następstwie darczyńca może ponownie stać się właścicielem nieruchomości będącej przedmiotem umowy darowizny wskutek ponownego przeniesienia własności nieruchomości przez obdarowanego na rzecz darczyńcy.

Mając na uwadze, że celem do ktundefinedrego zmierza odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności jest pozbawienie obdarowanego własności darowanej nieruchomości i odzyskanie jej przez darczyńcę oraz fakt, że koniecznym jest przeniesienie własności nieruchomości na darczyńcę w sposundefinedb przewidziany prawem, to w dacie zwrotnego przeniesienia własności następuje nowe nabycie nieruchomości przez darczyńcę.

Jak wskazał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, w przypadku sprzedaży nieruchomości decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym ma moment ich nabycia, a nie fakt, że nieruchomość nie została wydana siostrze, bowiem ta przyjęła darowiznę i stała się nowym właścicielem nieruchomości.

W związku z powyższym okres pięciu lat, o ktundefinedrym mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osundefinedb fizycznych, należy liczyć od końca roku kalendarzowego, w ktundefinedrym wnioskodawca nabył ponownie działki. To oznacza, że odpłatne zbycie tych działek przed upływem pięcioletniego terminu, o jakim mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ustawy o podatku dochodowym od osundefinedb fizycznych, stanowiło źrundefineddło przychodu podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osundefinedb fizycznych.

Datą nabycia przedmiotowego gruntu jest data jego zwrotu przez siostrę, tj. 31 grudnia 2014 r., a zatem wnioskodawca zobligowany był do zapłacenia podatku dochodowego w związku ze zbyciem działek w latach 2018 oraz 2019.

Stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej potwierdzone w orzecznictwie

Kwestie podniesione przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej znajdują uzasadnienie w aktualnym stanowisku sądundefinedw. Tak na przykład Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 kwietnia 2018 r. (sygn. akt: II FSK 843/16) wskazał, że nabycie, o ktundefinedrym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., obejmuje każde przeniesienie na nabywcę własności rzeczy lub prawa (w ramach spadku, innej jednostronnej czynności, na podstawie aktu prawnego, umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności).

Pojęcie to należy rozumieć w znaczeniu najbardziej ogundefinedlnym jako uzyskanie własności lub innego prawa majątkowego w każdy prawem przewidziany sposundefinedb.

____

Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami, napisz do nas na redakcja@mieszkanie.pl , a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu.