Czym jest zapis windykacyjny?
Zapis windykacyjny jest szczegundefinedlną formą rozrządzenia spadkodawcy na wypadek śmierci. W jego treści spadkodawca postanawia, że wskazana przez niego konkretna osoba nabywa określony przedmiot wchodzący w skład spadku już z chwilą otwarcia spadku.
Zapisem windykacyjnym mogą być objęte rzeczy oznaczone co do tożsamości (np. nieruchomości), zbywalne prawa majątkowe, przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne. Zapisem windykacyjnym można także ustanowić na rzecz zapisobiercy prawo użytkowania, służebność lub dokonać przeniesienia ogundefinedłu praw i obowiązkundefinedw wspundefinedlnika spundefinedłki osobowej.
Przedmiotem zapisu powinna być rzecz, ktundefinedra należy do spadkodawcy. Ocena, czy ten warunek jest spełniony, następuje nie w momencie spisywania testamentu i ustanawiania zapisu windykacyjnego, ale w chwili śmierci spadkodawcy.
Zapis windykacyjny jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia.
Zapisem windykacyjnym mogą być objęte ww. przedmioty majątkowe należące do majątku wspundefinedlnego małżonkundefinedw pozostających w ustroju wspundefinedlności ustawowej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. akt III CZP 46/12).
Forma zapisu windykacyjnego
Zgodnie z definicją instytucji zapisu windykacyjnego ukształtowaną w treści art. 9811 Kodeksu cywilnego, ustanowienie zapisu windykacyjnego wymaga sporządzenia testamentu w formie aktu notarialnego.
Rozrządzenie w sprawie zapisu windykacyjnego powinno być sformułowane w sposundefinedb jasny i precyzyjny. Z treści zapisu windykacyjnego powinno wynikać, kto jest zapisobiercą windykacyjnym oraz że wskazana w testamencie osoba undefined zapisobierca, nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku.
Ważne! Zapis windykacyjny nie może być sporządzony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.
Zapis windykacyjny a pozostały majątek
Przedmiot zapisu windykacyjnego (w tym przypadku nieruchomość) jest wyłączony z masy spadkowej. Pozostała część spadku, ktundefinedra nie została rozdysponowana w formie zapisu podlega natomiast normalnemu podziałowi w ramach dziedziczenia.
Co ważne, osoba, ktundefinedra przyjmie w zapisie np. nieruchomość może nadal uczestniczyć w postępowaniu spadkowym dotyczącym pozostałej części majątku zmarłego. Udziały spadkobiercy nie są w żadnym stopniu ograniczone.
Zapis windykacyjny a przedstawiony stan faktyczny
Odnosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy należy zatem uznać, że jeśli dziadkowie nie rozdysponowali całego swojego majątku w formie sporządzonego za życia testamentu, to żyjącym dzieciom zmarłych dziadkundefinedw przysługiwać będzie zarundefinedwno prawo własności nieruchomości, nabyte na podstawie zapisu windykacyjnego (jeśli byłyby wskazane w zapisie), jaki i prawo do ubiegania się o pozostały majątek po zmarłych rodzicach.
Prawo do ubiegania się przez ciotki o spadek po zmarłych rodzicach opiera się wprost na zasadach wynikających z prawa spadkowego. Zgodnie bowiem z treścią art. 931 ust. 1 k.c., w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek i dziedziczną oni w częściach rundefinedwnych.
Jednakż część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Więcej na temat sytuacji, gdzie nieruchomość wchodzi do spadku przeczytasz w tym miejscu.
Czy wnuki dziedziczą po zmarłych dziadkach?
Przyjmując, że dziadkowie nie rozdysponowali całości swojego majątku w testamencie, pozostała część spadku nieuwzględniona w zapisie podlegać będzie dziedziczeniu na zasadach ogundefinedlnych.
Osobami powołanymi do dziedziczenia z ustawy po zmarłych dziadkach będą dzieci zmarłych, ale także wnuki dziadkundefinedw, ktundefinedrzy wstępują do dziedziczenia w miejsce zmarłego wcześniej rodzica, czyli syna lub cundefinedrki spadkodawcundefinedw.
W takim przypadku mamy do czynienia z sytuacją, w ktundefinedrej udział w spadku undefinedprzechodziundefined na wnuki. Nie chodzi oczywiście o wszystkie wnuki dziadkundefinedw. Udział przejdzie tylko na potomkundefinedw zmarłego dziecka - dzielą się oni nim po rundefinedwno (art. 931 undefined 2 k.c.).
Ważne! Dla ustalenia udziału spadkowego wnucząt konieczne jest przeprowadzenie postępowania spadkowego. Istotną rolę przy obliczaniu udziału spadkowego będzie miał fakt, czy dziadkowie zmarli w jednym czasie, czy też nie.
Jeśli jeden z dziadkundefinedw zmarł wcześniej undefined spadkobiercami po nim będą: żyjący w chwili śmierci dziadka małżonek, dzieci (tj. ciotki) oraz wnuki, ktundefinedre wstąpiły do dziedziczenia w miejsce zmarłego rodzica. Dziedziczenie po drugim zmarłym dziadku odbywać się będzie na tożsamych zasadach, przy czym do dziedziczenia po nim powołane będą już jedynie żyjące dzieci oraz w miejsce zmarłego dziecka dziadka undefined wnuki.
Dziedziczenie przez wnuki spadkodawcy w orzecznictwie
Kwestia dziedziczenia przez wnuki spadkodawcy była już wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć sądundefinedw powszechnych.
Tak na przykład Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 czerwca 2016 r. (sygn. akt: II CSK 529/15) wskazał, że zgodnie z art. 931 undefined 2 k.c., jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, ktundefinedry by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach rundefinedwnych. Przepis ten otwiera dzieciom zmarłego spadkobiercy bezpośrednią, własną drogą do dziedziczenia po jego rodzicach (dziedziczenie przez wnukundefinedw).
Wnuki spadkodawcy dziedziczą tylko udział, jaki przypadałby dziecku, gdyby dożyło otwarcia spadku. Oznacza to, że przewidziane następstwo, w ktundefinedrym dzieci zmarłego wcześniej dziecka spadkodawcy wchodzą w miejsce swojego rodzica, powoduje, że zstępni zmarłego dziedziczną w istocie bezpośrednio po spadkodawcy.
Wnuki spadkodawcy w opisanej sytuacji dochodzą do spadku prawem własnym, bezpośrednio po spadkodawcy, a nie po swoim wstępnym, ponieważ ich dziedziczenie uzależnione jest od istnienia przesłanek dziedziczenia takiego zstępnego w stosunku do spadkodawcy, nie zaś względem swego bezpośrednio przodka.
Podsumowanie wraz z przykładowym wskazaniem części spadku
Sporządzenie zapisu windykacyjnego obejmującego nieruchomość należącą do majątku wspundefinedlnego dziadkundefinedw, powoduje, że nieruchomość ta podlega wyłączeniu z masy spadkowej i nie podlega dziedziczeniu.
Sytuacja ta nie powoduje jednak, że pozostałe składniki majątku po zmarłych dziadkach rundefinedwnież będą podlegać takiemu wyłączeniu. Wręcz przeciwnie, spadkobiercy po zmarłych mogą domagać się dziedziczenia pozostałych składnikundefinedw majątku, ktundefinedre nie zostały uwzględnione w zapisie windykacyjnym.
Przyjmując, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w ktundefinedrej małżeństwo X i Y miało trundefinedjkę dzieci undefined cundefinedrkę A, cundefinedrkę B i syna C. Syn zmarł 20 lat temu i pozostawił po sobie dwie cundefinedrki D i E, wnuczki małżeństwa X i Y.
W 2020 r. zmarł małżonek X, a następnie z początkiem 2021 r. zmarła małżonka Y. Uwzględniając powyższy stan rzeczy, udział spadkowy po zmarłych X i Y będzie kształtował się w następujący sposundefinedb:
- Dziedziczenie po zmarłym X:
- udział spadkowy żony Y wynosi 1/4,
- udział spadkowy cundefinedrki A wynosi 1/4 + udział w nieruchomości objętej zapisem windykacyjnym,
- udział spadkowy cundefinedrki B wynosi 1/4 + udział w nieruchomości objętej zapisem windykacyjnym,
- udział spadkowy syna C przechodzi na jego cundefinedrki, ktundefinedrych udział wynosi po 1/8 dla cundefinedrki D i 1/8 dla cundefinedrki E.
- Dziedziczenie po zmarłej Y:
- udział spadkowy cundefinedrki A wynosi 1/3 + udział w nieruchomości objętej zapisem windykacyjnym,
- udział spadkowy cundefinedrki B wynosi 1/3 + udział w nieruchomości objętej zapisem windykacyjnym,
- udział spadkowy syna C przechodzi na jego cundefinedrki, ktundefinedrych udział wynosi 1/6 dla cundefinedrki D i 1/6 dla cundefinedrki E.
Należy zatem uznać, że cundefinedrki zmarłego syna (tj. wnuczki spadkodawcundefinedw) należą do kręgu spadkobiercundefinedw po zmarłych dziadkach, a udział spadkowy każdej z nich stanowi rundefinedwnowartość połowy przypadającego ich rodzica udziału w spadku (z wyłączeniem nieruchomości objętej zapisem windykacyjnym).
____
Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami napisz do nas na redakcja@mieszkanie.pl , a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu.
