Pytanie od Czytelniczki
Mieliśmy spisany z mężem testament z zasadą, że w całości majątek przepisujemy na siebie, czyli ja na męża mąż na mnie. Mąż zmarł, czy w takim przypadku zachowek należy się dzieciom?
Jeżeli tak, to jak to wygląda?
Dziedziczenie testamentowe a ustawowe
Kwestie dziedziczenia zostały uregulowane w przepisach kodeks cywilnego (art. 931 undefined 958). Jeśli spadkodawca nie sporządzi testamentu spadkobiercy dziedziczą na podstawie ustawy.
W pierwszej kolejności uprawnieni do dziedziczenia są osoby najbliższe spadkodawcy tj. dzieci oraz małżonek, ktundefinedrzy dziedziczą w częściach rundefinedwnych. Jeśli nie ma spadkobiercundefinedw z undefinedpierwszej liniiundefined wundefinedwczas uprawnieni z mocy ustawy są rodzice, a w dalszej kolejności pozostali członkowie rodziny jak rodzeństwo czy dziadkowie.
Ponieważ zgodnie z przepisami, spadkobiercy dziedziczą w częściach rundefinedwnych, spadkodawca chcąc przepisać cały majątek tylko na jedną osobę musi sporządzić testament.
Testament jest dokumentem, w ktundefinedrym spadkodawca rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. Może on przepisać jednej osobie luk kilku, mogą to być osoby zupełnie obce albo najbliższa rodzina. Testament może być sporządzony własnoręcznie, w postaci aktu notarialnego oraz urzędowy.
Bywa tak, że sporządzający testament robi to celowo, aby ktoś z najbliższych członkundefinedw rodziny nie uzyskał należnej mu części spadku. Wundefinedwczas spadkobierca albo pomija kogoś w testamencie albo może zastosować instytucję wydziedziczenia.
Tutaj dowiesz się jak sporządzić testament.
Rundefinedżnica między pominięciem w testamencie a wydziedziczeniem
Pominięcie w testamencie może wydawać się tożsame z wydziedziczeniem, jednakże nie jest. Przede wszystkim wskazać należy, że osoba niewymieniona w testamencie nie dziedziczy po spadkodawcy, lecz w niektundefinedrych przypadkach zachowuje prawo do żądania wypłaty części wartości majątku spadkowego tzn. zachowku. Natomiast wydziedziczenie pozbawia niedoszłego spadkobiercę tego uprawnienia.
Zgodnie z brzmieniem art. 991 par. 1 Kodeksu cywilnego: undefinedzstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ktundefinedrzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni undefined dwie trzecie wartości udziału spadkowego, ktundefinedry by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach undefined połowa wartości tego udziału (zachowek).undefined
Jeśli więc osoby najbliższe spadkodawcy tj. dzieci, małżonek i rodzice zostali pominięci w spadku, wundefinedwczas mogą domagać się od spadkobiercundefinedw wypłaty należnego im zachowku. Natomiast, w sytuacji gdy dana osoba zostanie wydziedziczona wundefinedwczas nie przysługuje jej prawo ubiegania się o zachowek.
Wyobraźmy sobie sytuację, w ktundefinedrej małżeństwo zapisuje cały spadek sobie nawzajem, mimo, że posiadają dzieci. Wundefinedwczas po śmierci jednego z nich cały spadek otrzyma drugi z małżonkundefinedw, jednakże dzieci spadkodawcy będą uprawnieni do wystąpienia o zachowek po zmarłym rodzicu.
Wydziedziczenie, jak to rozumieć?
Wydziedziczenie w ustawodawstwie polskim jest jedną z instytucji prawnych, ktundefinedrej skutkiem jest wykluczenie danego spadkobiercy od dziedziczenia. Jego mocą spadkodawca podejmuje decyzję o pozbawieniu danej osoby określonych korzyści, jakie by jej przypadły ze spadku. Decyzja ta, będąc przejawem autonomii woli spadkodawcy, musi jednak być oparta na ustawowym wzorcu wydziedziczenia.
Przepis art. 1008 KC ustanawia definicję legalną wydziedziczenia. Zgodnie z jego brzmieniem, spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodzicundefinedw zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposundefinedb sprzeczny z zasadami wspundefinedłżycia społecznego;
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osundefinedb umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązkundefinedw rodzinnych.
Katalog podstaw wydziedziczenia ma charakter zamknięty, a w konsekwencji nie jest możliwe wydziedziczenie z innego powodu niż określone w art. 1008 KC.
Przyczyna wydziedziczenia musi zostać wskazana w taki sposundefinedb, aby przynajmniej w drodze wykładni można było ustalić, ktundefinedra z przyczyn wymienionych w art. 1008 KC wystąpiła w konkretnym przypadku. Podstawę wydziedziczenia może stanowić jedynie przyczyna przewidziana ustawą (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1998 r., sygn. akt: III CKN 561/97).
Zatem, jeśli spadkodawca pragnie, aby cały majątek otrzymała jedna osoba i nie musiała ona spłacać innych spadkobiercundefinedw ustawowych konieczne jest ich skuteczne wydziedziczenie.
Więcej na temat wydziedziczenia, z uwzględnieniem mieszkania, przeczytasz w tym miejscu.
Zachowek, czym jest?
Zachowek jest instytucją prawa spadkowego ukształtowanym w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Mianem zachowku określa się uprawnienie bliskich krewnych spadkodawcy do żądania zapłaty określonej kwoty od osundefinedb, ktundefinedre nabyły prawa do spadku.
Zachowek co do zasady występuje w przypadku dziedziczenia testamentowego, jednakże może wystąpić także w pewnych wypadkach przy dziedziczeniu ustawowym. Jego rolą jest ochrona interesundefinedw niektundefinedrych spadkobiercundefinedw ustawowych, ktundefinedrzy mogliby zostać pominięci w testamencie. Ustawodawca wyszedł z założenia, że osoby najbliższe spadkodawcy powinny partycypować w schedzie spadkowej.
W tym miejscu przeczytasz o prawie do zachowku dla pasierba i kolejnego małżonka.
Uprawnieni do zachowku i jego wysokość
Zgodnie z art. 991 K.c: undefined 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ktundefinedrzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, ktundefinedry by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).
Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Przenosząc powyższy przepis na grunt naszej sprawy, to w przypadku pominiętych w testamencie dzieci, należna im część zachowku wyniosłaby połowę wartości udziału spadkowego, jeśli byłby zdolne do pracy. W przypadku trwałej niezdolności do pracy wartość ta wynosiłaby 2/3 udziału spadkowego.
O tym jaka jest wartość udziału spadkowego rundefinedwnież reguluje ustawa i tak, należy pamiętać, że zgodnie z dziedziczeniem ustawowym małżonkowi przysługuje nie mniej niż undefined spadku. Zatem jeśli małżeństwo posiada trundefinedjkę dzieci to rachunek jest prosty albowiem z mocą ustawy wspundefinedłmałżonek dziedziczyłby undefined tak jak każde z dzieci.
Natomiast jeśli by zaistniał przypadek jak opisany powyżej tzn. że wspundefinedłmałżonek otrzymałby cały spadek testament. Każdemu z dzieci (o ile byłby zdolne do pracy) przysługiwałaby undefined z ustawowej undefined części przypadającego im zgodnie z ustawą spadku. Należy rundefinedwnież pamiętać, że przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisundefinedw zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisundefinedw poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.
Zatem jeśli dzieci otrzymały jakieś darowizny, spadkobierca może wykazywać, że otrzymana darowizna zaspokaja ich roszczenia o zachowek.
Ważne!
Do spadku nie wlicza się drobnych darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych oraz dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku na rzecz osundefinedb nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
Komu na pewno nie przysługuje prawo do zachowku?
Prawo do zachowku nie przysługuje:
- dalszym krewnym (np. teściowi, synowej);
- osobom, ktundefinedre zostały wydziedziczone w testamencie;
- osobom, ktundefinedre zostały uznane za niegodne dziedziczenia;
- osobom, ktundefinedre zrzekły się dziedziczenia;
- spadkobiercom, ktundefinedrzy odrzucili spadek;
- małżonkowi, ktundefinedry w chwili śmierci spadkodawcy pozostawał z nim w separacji;
- małżonkowi, wobec ktundefinedrego spadkodawca wniundefinedsł uzasadniony pozew o rozwundefinedd z jego wyłącznej winy;
- osobom uprawnionym do zachowku, ktundefinedre otrzymały już od spadkodawcy darowizny o wartości, ktundefinedra jest co najmniej rundefinedwna wartości przypadającego im zachowku.
Tutaj dowiesz się czym jest zapis windykacyjny.
Jednocześni uprawnieni i wcześniejsze przysporzenia
Uprawnionymi do zachowku mogą być jednocześnie tylko zstępni oraz małżonek albo małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Nie będzie natomiast miała miejsca sytuacja, gdy jednocześnie uprawnionymi będą zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, a także zstępni oraz rodzice spadkodawcy.
Osobie uprawnionej, ktundefinedra dziedziczyłaby z ustawy po spadkodawcy, przysługuje roszczenie z tytułu zachowku. o ile nie otrzymała należnej kwoty w innej postaci, a mianowicie uczynionej przez spadkodawcę darowizny, w postaci powołania do spadku (z mocy ustawy lub testamentu) lub w postaci zapisu zwykłego lub windykacyjnego (art. 991 undefined 2), a w przypadku zstępnych spadkodawcy undefined także w postaci świadczeń na wychowanie oraz wykształcenie ogundefinedlne i zawodowe (art. 997).
W tym miejscu przeczytasz jak można zablokować roszczenie o zachowek.
Tutaj dowiesz się czym jest zapis windykacyjny.
Zachowek - przedawnienie
Osoba chcąca dochodzić zachowku nie może zapomnieć, że roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu.
Ogłoszenie testamentu dokonywane jest przez notariusza lub sąd. Testament może być otwarty i ogłoszony podczas rozprawy w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.
Spadkobierca uznany za zmarłego
Zgodnie z art. 1008 Kodeksu cywilnego roszczenie o zachowek nie przysługuje uprawnionemu, ktundefinedry został wydziedziczony. Natomiast zgodnie z art. 928 undefined 2 Kodeksu cywilnego roszczenie o zachowek nie przysługuje spadkobiercy uznanemu za niegodnego.
Kolejne wyłączenie znajduje się w art. 940 Kodeksu cywilnego, małżonkowi wyłączonemu od dziedziczenia na trybie tego przepisu rundefinedwnież nie przysługuje roszczenie o zachowek.
Roszczenie o zachowek nie przysługuje także, spadkobiercy ktundefinedry odrzucił spadek (art. 1020 Kodeksy cywilny), bądź zrzekł się dziedziczenia (art. 1049 undefined 2 Kodeksy cywilny).
W tym miejscu przeczytasz więcej na temat zrzeczenia się spadku.
A tutaj dowiesz się czym jest odrzucenie spadku w kontekście mieszkania.
Pozew o zachowek
W celu wszczęcia sprawy o zachowek, uprawniony do zachowku musi złożyć w sądzie pozew o zachowek oraz uiścić stosowną opłatę sądową. Wysokość wpisu sądowego dotyczącego pozwu o zachowek wynosi 5% wartości przedmiotu sporu.
Sądem właściwym do wniesienia pozwu o zachowek jest wyłącznie sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
W tym miejscu dowiesz się jak można zablokować roszczenie o zachowek.
____
Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami napisz do nas na redakcja@mieszkanie.pl , a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu.
