Rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku

Każdy spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku. Są jednak pewne warunki. Ich spełnienie zagwarantuje skuteczność. Jak zatem skutecznie rozporządzać udziałem? Podpowiadamy.


O czym przeczytasz?

Kwestie wstępne

Zagadnienie rozporządzania udziałem w przedmiocie należącym do spadku reguluje art. 1036 k.c. Zgodnie z tym przepisem spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobiercundefinedw rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku.

W braku zgody ktundefinedregokolwiek z pozostałych spadkobiercundefinedw rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisundefinedw o dziale spadku.

Kto jest nabywcą udziału w spadku?

Zarundefinedwno sam spadek, jak i udział w nim stanowią pewną wyodrębnioną masę majątkową, ktundefinedra może stanowić przedmiot czynności prawnej. Przedmiotem zbycia może być spadek (lub udział w spadku) przypadający spadkobiercy zarundefinedwno na podstawie ustawy, jak i testamentu.

Umowa zostaje zawarta między spadkobiercą, ktundefinedry przyjął spadek, a nabywcą. Nabywcą może być osoba spoza kręgu spadkobiercundefinedw lub może to być także jeden ze wspundefinedłspadkobiercundefinedw.

Zgoda wspundefinedłspadkobiercundefinedw

Zgoda wspundefinedłspadkobiercundefinedw na rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku może być wyrażona przed dokonaniem przez spadkobiercę czynności rozporządzającej, rundefinedwnocześnie z jej dokonaniem lub po jej dokonaniu. Do czynności rozporządzających zalicza się czynności prowadzące do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia udziału.

Zgoda wszystkich wspundefinedłspadkobiercundefinedw nie może być zastąpiona rozstrzygnięciem sądu.

Ważne! Jeżeli do ważności czynności rozporządzającej wymagana jest forma szczegundefinedlna, oświadczenie wyrażające zgodę powinno być złożone w tej samej formie.

Brak zgody wspundefinedłspadkobiercundefinedw

Sankcją braku zgody ktundefinedregokolwiek z nich nie jest nieważność rozporządzenia, lecz jego bezskuteczność względna, jeśli rozporządzenie narusza uprawnienia przysługujące danemu spadkobiercy na podstawie przepisundefinedw o dziale spadku.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 maja 2021 r. (sygn. akt: V CSKP 26/21), zgodnie
z art. 1036 k.c., rozporządzenie udziałem w spadku jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisundefinedw o dziale spadku.

Przepis nie przewiduje więc sankcji bezwzględnej nieważności czynności prawnej, ale jej bezskuteczność w stosunku do tych wspundefinedłspadkobiercundefinedw, ktundefinedrzy zgody nie wyrazili. Na gruncie art. 1036 k.c. bezskuteczność dokonanego rozporządzenia polega na tym, że sąd dokonujący działu traktuje określony przedmiot tak, jakby udział w nim nadal należał do wspundefinedłspadkobiercy.

Oznacza to, że dział należy przeprowadzić w ten sposundefinedb, jakby rozporządzenia nie było. Sankcja ta występuje jednak tylko o tyle, o ile naruszono by uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisundefinedw o dziale spadku.

Nabycie udziału w spadku a wspundefinedłwłasność nieruchomości

Nabywca udziału w nieruchomości spadkowej staje się jej wspundefinedłwłaścicielem.

Wspundefinedłwłasność można znieść zarundefinedwno w trybie umownym, jak i sądowym. W pierwszym przypadku zniesienie wspundefinedłwłasności następuje, gdy strony dojdą do porozumienia co do samego faktu zniesienia wspundefinedłwłasności, jak i zastosowanego sposobu zniesienia. W przypadku braku porozumienia co do ktundefinedrejkolwiek z kwestii konieczne jest skorzystanie z trybu sądowego.

Do umowy o zniesienie wspundefinedłwłasności mają zastosowanie przepisy ogundefinedlne o czynnościach prawnych i dalsze, zwłaszcza o przeniesieniu własności. Zniesienie wspundefinedłwłasności jest postacią rozrządzenia prawem. W przypadku nieruchomości konieczne jest zatem zachowanie formy aktu notarialnego.

Jeśli chodzi o tryb sądowy, zniesienie wspundefinedłwłasności następuje przez postanowienie sądu wydane w trybie nieprocesowym (art. 617-625 Kodeksu postępowania cywilnego). Z wnioskiem o zniesienie wspundefinedłwłasności może wystąpić każdy ze wspundefinedłwłaścicieli.

Jakie są sposoby na zniesienie wspundefinedłwłasności?

Znieść wspundefinedłwłasność można na rundefinedżne sposoby undefined dotyczy to zarundefinedwno trybu umownego, jak i sądowego. Kodeksie cywilny wyrundefinedżnia trzy sposoby zniesienia wspundefinedłwłasności:

  • podział fizyczny rzeczy,
  • przyznanie rzeczy na własność jednemu ze wspundefinedłwłaścicieli z obowiązkiem spłaty,
  • sprzedaż rzeczy i podział ceny sprzedaży.

Jeżeli zniesienie wspundefinedłwłasności następuje przez podział rzeczy wspundefinedlnej, to co do zasady dokonuje się jej podziału na tyle części, ilu jest wspundefinedłwłaścicieli, z uwzględnieniem wartości udziałundefinedw posiadanych przed zniesieniem wspundefinedłwłasności. Podział fizyczny nie jest jednak możliwy w sytuacji, gdyby był sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo gdyby pociągał za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Warto jednak zaznaczyć, że w wielu przypadkach fizyczny podział nieruchomości nie będzie możliwy, np. gdy mamy kilku wspundefinedłwłaścicieli jednorodzinnego budynku mieszkalnego. Wundefinedwczas wyjściem z sytuacji jest takie zniesienie wspundefinedłwłasności, ktundefinedre prowadzi do przyznania prawa własności wyłącznie jednej osobie z obowiązkiem spłaty pozostałych.

W przypadku braku zgody co do tego, kto ma stać się jedynym właścicielem, rozwiązaniem jest podział cywilny.

Jeśli zachodzą przesłanki do podziału rzeczy w naturze, to sąd w drodze postanowienia dokonuje takiego podziału na części odpowiadające wartością udziałom wspundefinedłwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Rundefinedżnice wartości wyrundefinedwnuje się przez dopłaty pieniężne.

Ostatnim sposobem zniesienia wspundefinedłwłasności jest przyznanie rzeczy na własność jednemu ze wspundefinedłwłaścicieli z obowiązkiem spłaty. Przyznanie nieruchomości w ten sposundefinedb następuje, gdy z przyczyn obiektywnych dokonany podział w naturze nie będzie możliwy. W takim przypadku konieczne jest orzeczenie spłaty pozostałych wspundefinedłwłaścicieli, co powinno zostać określone w treści postanowienia sądowego.

Wysokość spłaty powinna być określana według cen rynkowych z chwili zniesienia wspundefinedłwłasności.

Postanowienie SN

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 września 2014 r. (sygn. akt: I CSK 717/13, jeżeli wspundefinedłwłaściciele zgodnie wnoszą o zniesienie wspundefinedłwłasności przez przyznanie rzeczy jednemu z nich, sąd powinien rozważyć wszystkie okoliczności sprawy, w tym także możliwość dokonania spłaty przez wspundefinedłwłaściciela, ktundefinedremu ma być rzecz przyznana i jeżeli uzna to za możliwe, powinien dokonać zniesienia wspundefinedłwłasności zgodnie z wolą stron.

Jednakże decyzja w tym zakresie należy do swobodnej oceny sądu. W przypadku stwierdzenia, że podział powinien nastąpić poprzez podział cywilny, sąd w wydanym postanowieniu zarządza sprzedaż rzeczy wspundefinedlnej.

Czy możliwe jest zrzeczenie się udziału we wspundefinedłwłasności?

W oparciu o obecnie obowiązujące przepisy, zrzeczenie się własności nieruchomości nie jest możliwe. Jednak nie zawsze tak było. Do roku 2006 obowiązywał bowiem przepis z art. 179 k.c., ktundefinedry stanowił, że właściciel może wyzbyć się własności nieruchomości przez to, że jej się zrzeknie. Przepis ten utracił jednak moc z uwagi na uznanie go za niekonstytucyjny.

Nie wszystko jednak stracone. Spadkobierca, ktundefinedry nie chce rościć sobie praw do wspundefinedłwłasności może dokonać darowizny swojego udziału. Ponadto może także zrzec się spadku lub go odrzucić.

Warto przy tym wskazać, że zrzeczenie się spadku musi nastąpić w formie umowy między spadkodawcą a spadkobiercą, za życia spadkodawcy. Natomiast odrzucenie spadku następuje już po jego śmierci. Ponadto przy odrzuceniu spadku, przechodzi on na zstępnych odrzucającego.

___

Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami, napisz do nas na redakcja@mieszkanie.pl, a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu.

Artykuły, które mogą Cię zainteresować

Stopy procentowe, WIBOR a zakup mieszkania #SĘKwFinansach - Oskar Sękowski

Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała o kolejnej z rzędu podwyżce stóp procentowych. Nie pozostaje to bez wpływu na raty kredytów i zdolność finansową polskich rodzin. Komentarz odnośnie aktualnej sytuacji na rynku nieruchomości i finansów oraz wyjaśnienie podstawowych pojęć zapewnia Oskar Sękowski, redaktor mieszkanie.pl i analityk branżowy. Zapraszamy na 1 odc. nowej serii!