Pojęcie konsumenta i przedsiębiorcy w polskim prawie
Zgodnie z art. 221 Kodeksu cywilnego za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
W nauce prawa można spotkać rundefinedżne prundefinedby wyjaśnienia tego pojęcia. W ujęciu najszerszym konsumentem jest każdy, kto nabywa rzecz na własne potrzeby, bez zamiaru dalszej jej odsprzedaży. W definicji ujmującej zasięg pojęcia konsumenta bardzo wąsko, konsumentem jest ten, kto nie będąc przedsiębiorcą, w drodze zawartej umowy zaspokaja swoje potrzeby rodzinno-domowe.
Konsumentem w rozumieniu art. 221 KC może być tylko osoba fizyczna. Z zakresu tego pojęcia wyłączone są więc osoby prawne i inne jednostki organizacyjne, ktundefinedrym ustawa przyznaje zdolność prawną (tzw. ułomne osoby prawne), niezależnie do tego, jakiego typu działalność prowadzą.
Kolejną przesłanką konieczną do spełnienia w celu uzyskania statusu konsumenta jest dokonanie czynności prawnej z przedsiębiorcą.
Zgodnie z treścią art. 431 KC oraz art. 3 i 4 Prawo przedsiębiorcundefinedw, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposundefinedb ciągły.
Do tej pory było tak, że konsumentem mogła być wyłącznie osoba fizyczna w zakresie czynności prawnych niezwiązanych bezpośrednio z jej własną działalnością gospodarczą lub zawodową. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą lub zawodową uzyskiwały więc status konsumenta, jeżeli konkretna czynność prawna dokonana przez nie z przedsiębiorcą nie jest związana bezpośrednio z ich działalnością. A jak będzie teraz?
Nowe kategorie kupujących i zakresy ich ochrony
Od 1 stycznia 2021 roku polskie przepisy rozrundefinedżniają cztery głundefinedwne kategorie kupujących:
- konsumenci, czyli osoby fizyczne dokonujące zwykłych zakupundefinedw
- przedsiębiorcy, ktundefinedrzy dokonują zakupundefinedw niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, czyli nie pobierają rachunku czy faktury na dane firmowe przedsiębiorcy
- osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), zawierające umowę bezpośrednio związaną z prowadzoną działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla nich charakteru zawodowego, wynikającego w szczegundefinedlności z przedmiotu wykonywanej przez nich działalności gospodarczej
- przedsiębiorcy, ktundefinedrzy dokonują zakupundefinedw bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością.
Jeśli jesteś konsumentem lub przedsiębiorcą, ktundefinedry dokonuje zakupundefinedw niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, czyli nie pobiera rachunku czy faktury na dane firmowe przedsiębiorcy, to przysługują ci wszystkie prawa konsumenckie undefined ta kategoria kupujących jest w polskim prawie objęta najszerszą ochroną prawną jako podmiot undefinedsłabszy" i z założenia mniej profesjonalny.
Przedsiębiorca, jako strona profesjonalna, nie skorzysta z większości narzędzi ochrony prawnej przewidzianych dla konsumentundefinedw undefined przede wszystkim dlatego, że umowy między przedsiębiorcami mogą być kształtowane w zasadzie dowolnie. Nie dotyczą ich ograniczenia związane z klauzulami niedozwolonymi. Wynika to z przekonania, że firmy działają na rundefinedwnych zasadach partnerskich, więc jeśli zawierają między sobą umowy, dokładnie je analizują i zawierają w pełni świadomie.
Od 1 stycznia 2021 roku przedsiębiorcy zarejestrowani w CEIDG w konkretnych przypadkach mogą korzystać ze zwiększonej ochrony ich praw, w szczegundefinedlności:
- umowy zawierane z nimi przez sprzedających nie mogą zawierać klauzul niedozwolonych
- skorzystają z szerszej ochrony przy okazji rękojmi
- mogą odstąpić od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy w ciągu 14 dni.
Co zmiany oznaczają w praktyce?
Na początku chaos. Ochrona w zakresie stosowania klauzul abuzywnych, rękojmi za wady oraz w zakresie prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, przewidziana dla konsumentundefinedw jest teraz rozciągana na przedsiębiorcundefinedw. Ochrona dotyczyć będzie każdej umowy bezpośrednio związanej z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy, gdy z treści tej umowy wynikać będzie, że nie posiada ona dla tego przedsiębiorcy charakteru zawodowego, wynikającego w szczegundefinedlności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej.
Brak jest jednak w przepisach jakiejkolwiek wskazundefinedwki, jak oceniać, co ma charakter zawodowy dla danego przedsiębiorcy. I kto ostatecznie ma to robić. Samo sprawdzenie w CEIDG może nie wystarczyć. Trudno sobie wyobrazić, żeby strona umowy każdorazowo wyszukiwała kontrahenta w ewidencji i na podstawie PKD rozstrzygała, jaką treść umowy mu zaproponować. Powiązanie zawodowego charakteru działalności z wpisem do CEIDG niesie jednak pewną pułapkę. Przedsiębiorcy bowiem zwykle wpisują do CEIDG wiele przedmiotundefinedw działalności zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD). W związku z tym, trudno im będzie wykazać, że akurat ten zakup nie był związany z ich działalnością zawodową.
To się przekłada bezpośrednio na katalog ich uprawnień. Jeśli umowa między spundefinedłką, a przedsiębiorcą będącym osobą fizyczną będzie związana z jego działalnością, to choćby jej warunki naruszały rażąco jego interesy oraz były sprzeczne z dobrymi obyczajami (cechy wskazujące na abuzywność), nie będą mogły być uznane za niewiążące. Odwracając zatem - jeśli przedsiębiorca będzie miał prawo zakwestionować klauzulę, będzie musiał uprzednio wykazać, że umowa nie posiada charakteru zawodowego, a to undefined jak już wspomniałem undefined może być trudno.
Sprzedaż na odległość, w tym internetowa
Tu także powstanie zamieszanie. Jak weryfikować czy kupujący przedsiębiorcy zawierają umowę w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, ktundefinedra ma - albo nie ma - dla nich charakteru zawodowego? Nieprawdziwe oświadczenie staje się o tyle problematyczne, że nie wywoła żadnych skutkundefinedw prawnych. Jeśli sprzedawca błędnie zweryfikuje klienta i uzna, że jest to przedsiębiorca, a przez to nie poinformuje go zgodnie z przepisami o prawie odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni, to ten będzie mundefinedgł dokonać zwrotu towaru w ciągu 12 miesięcy. Wystatczy, że wykaże kupno towaru w celach nie-zawodowych.
Przedmiotowe zmiany powodują powstanie po stronie sprzedawcundefinedw kolejnych obowiązkundefinedw informacyjnych w związku z zawieraniem z konsumentem umowy na odległość Najpundefinedźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w sposundefinedb jasny i zrozumiały m.in. o:
- głundefinedwnych cechach świadczenia z uwzględnieniem przedmiotu świadczenia oraz sposobu porozumiewania się z konsumentem;
- swoich danych identyfikujących, w szczegundefinedlności o firmie, organie, ktundefinedry zarejestrował działalność gospodarczą, a także numerze, pod ktundefinedrym został zarejestrowany;
- adresie przedsiębiorstwa, adresie poczty elektronicznej oraz numerach telefonu lub faksu jeżeli są dostępne, pod ktundefinedrymi konsument może szybko i efektywnie kontaktować się z przedsiębiorcą;
- adresie, pod ktundefinedrym konsument może składać reklamacje, jeżeli jest inny niż adres przedsiębiorstwa;
- łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świadczenie wraz z podatkami,
- kosztach korzystania ze środka porozumiewania się na odległość w celu zawarcia umowy;
- sposobie i terminie zapłaty;
- sposobie i terminie spełnienia świadczenia przez przedsiębiorcę oraz stosowanej przez przedsiębiorcę procedurze rozpatrywania reklamacji;
- sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy;
- kosztach zwrotu rzeczy w przypadku odstąpienia od umowy, ktundefinedre ponosi konsument;
- obowiązku zapłaty przez konsumenta poniesionych przez przedsiębiorcę uzasadnionych kosztundefinedw;
- obowiązku przedsiębiorcy dostarczenia rzeczy bez wad;
- istnieniu i treści gwarancji i usług posprzedażnych oraz sposobie ich realizacji;
- czasie trwania umowy lub o sposobie i przesłankach wypowiedzenia umowy;
- minimalnym czasie trwania zobowiązań konsumenta wynikających z umowy;
- wysokości i sposobie złożenia kaucji lub udzielenia innych gwarancji finansowych, ktundefinedre konsument jest zobowiązany spełnić na żądanie przedsiębiorcy;
- funkcjonalności treści cyfrowych oraz technicznych środkach ich ochrony;
- mających znaczenie interoperacyjnościach treści cyfrowych ze sprzętem komputerowym i oprogramowaniem, o ktundefinedrych przedsiębiorca wie lub powinien wiedzieć;
- możliwości skorzystania z pozasądowych sposobundefinedw rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń oraz zasadach dostępu do tych procedur.
Co z dotychczasowymi umowami?
Czy długoterminowe umowy z przedsiębiorcami, w ktundefinedrych są np. klauzule abuzywne, powinno się aneksować? Ministerstwo Rozwoju zapewnia, że nowych rozwiązań nie stosuje się do umundefinedw zawartych przed 1 stycznia 2021 r.
Umundefinedw trwających przed tą datą nie trzeba zmieniać . Podobnie jak przy okazji cesji. Cesja oznacza wejście w ogundefinedł praw i obowiązkundefinedw strony, więc nie dochodzi tu do zawarcia nowej umowy, ale kontynuacji starej, dlatego nowych przepisundefinedw nie znajdą tu zastosowania.
