Sukcesja firmy jednoosobowej. Kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa przez następców.

Dalsze prowadzenie firmy przez spadkobierców przysparzało niegdyś kłopotów. Obecnie można wyznaczyć zarządcę sukcesyjnego, który będzie prowadził sprawy firmy do czasu załatwienia formalności spadkowych.


O czym przeczytasz?

Co to jest sukcesja firmy i zarząd sukcesyjny?

Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej reguluje cały proces przekazywania firmy następcom, po śmierci przedsiębiorcy. Ponadto określa obligatoryjne zasady, ale takze szerg ułatwień związanych z sukcesją przedsiębiorstw. Te zasady dotyczą tylko firm zarejestrowanych w CEIDG.

Zarząd sukcesyjny to forma tymczasowego kierowania przedsiębiorstwem, po śmierci przedsiębiorcy.

Daje czas na podjęcie decyzji następcom prawnym, czy chcą kontynuować działalność na własny rachunek, sprzedać firmę, czy ją zamknąć.

Dzięki wskazaniu zarządcy za życia i zgłoszeniu do CEIDG:

  • przedsiębiorstwo zachowuje pełną płynność działania,
  • zarządca natychmiast po śmierci przedsiębiorcy może zająć się prowadzeniem firmy (bez konieczności załatwiania spraw u notariusza),
  • umowy z pracownikami pozostaną w mocy,
  • można zachować ciągłość wykonywania kontraktundefinedw,
  • zarządca może szybko uzyskać potwierdzenie możliwości wykonywania koncesji, zezwoleń itd.,

Zarząd wykonuje zarządca sukcesyjny, ktundefinedry jest odpowiedzialny za prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu uregulowania formalności spadkowych, w szczegundefinedlności za umowy z pracownikami, kontakty z kontrahentami, sprawy podatkowe czy ZUS. Zarząd wygasa w terminie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Z ważnych powodundefinedw sąd może przedłużyć ten okres, na czas nie dłuższy niż 5 lat.

Zarząd sukcesyjny może wygasnąć wcześniej, jeśli:

  • w ciągu 2 miesięcy od śmierci przedsiębiorcy nikt nie przyjął spadku,
  • stwierdzono nabycie przedsiębiorstwa w spadku przez jedynego spadkobiercę albo zapisobiorcę windykacyjnego,
  • jedna osoba nabyła całe przedsiębiorstwo w spadku (np. wniesiono je w całości aportem do spundefinedłki),
  • w ciągu miesiąca od wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, jeśli nie powołano w tym okresie kolejnego zarządcy,
  • ogłoszono upadłość przedsiębiorcy,
  • wcześniej nastąpi dział spadku obejmujący przedsiębiorstwo w spadku.

Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?

Zarządcą sukcesyjnym może być osoba fizyczna, ktundefinedra ma pełną zdolność do czynności prawnych.

Zarządcą sukcesyjnym nie może być osoba prawna, czyli np. spundefinedłka. Zarządcą sukcesyjnym nie może zostać osoba, wobec ktundefinedrej prawomocnie orzeczono:

  • zakaz prowadzenia działalności gospodarczej lub,
  • środek karny albo środek zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wykonywanej przez przedsiębiorcę, lub działalności gospodarczej w zakresie zarządu majątkiem.

Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba, jednak przedsiębiorca może wyznaczyć zarządcę undefinedrezerwowegoundefined na wypadek, gdyby powołany w pierwszej kolejności zarządca sukcesyjny zrezygnował z pełnienia tej funkcji lub nie mundefinedgł jej pełnić z powodu:

  • śmierci,
  • ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych,
  • odwołania go przez przedsiębiorcę,
  • uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej, obejmującego wykonywanej przez przedsiębiorcę lub działalności gospodarczej w zakresie zarządu majątkiem.

Prawa i obowiązki zarządcy sukcesyjnego

Zarządca sukcesyjny:

  • posługuje się własnymi danymi, a także firmą zmarłego przedsiębiorcy z dodatkowym oznaczeniem - undefinedw spadkuundefined, np. Miron Kowalski undefined zarządca sukcesyjny prowadzący przedsiębiorstwo w spadku pod firmą undefinedAgencja nieruchomości Domeczek w spadkuundefined,
  • wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz, te wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa undefinedw spadkuundefined,
  • nie może przenieść zarządu sukcesyjnego, może natomiast ustanowić pełnomocnika do poszczegundefinedlnej czynności lub pewnego rodzaju czynności,
  • może pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz brać udział w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowo-administracyjnych w tych sprawach.

Zarządca sukcesyjny działa na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. To oni solidarnie odpowiadają za zobowiązania związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Mają też prawo do udziału w zyskach i uczestniczą w stratach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa. Zysk wypłacany jest im przez zarządcę sukcesyjnego w odpowiednich częściach.

Zarządca nie odpowiada osobistym majątkiem za długi firmy i nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Ponosi jednak odpowiedzialność za szkodę, jaką wyrządzi w skutek nienależytego wykonywania swoich obowiązkundefinedw. W niektundefinedrych sytuacjach może odpowiadać za zobowiązania podatkowe i ZUS (jeśli egzekucja z innych źrundefineddeł będzie bezskuteczna).

Zarządca może pobierać wynagrodzenie. W takim przypadku stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o zleceniu.

Ważnym obowiązkiem zarządcy sukcesyjnego jest sporządzenie i złożenie przed notariuszem inwentarza przedsiębiorstwa w spadku obejmującego:

  • składniki przedsiębiorstwa w spadku, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili śmierci przedsiębiorcy,
  • długi spadkowe związane z działalnością gospodarczą zmarłego przedsiębiorcy i ich wysokość według stanu z chwili śmierci przedsiębiorcy.

Obowiązek ten powinien zostać wykonany niezwłocznie po ustanowieniu zarządu sukcesyjnego, czyli po objęciu funkcji przez zarządcę sukcesyjnego.

Po wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego, właściciele przedsiębiorstwa w spadku mogą żądać od zarządcy sprawozdania z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego

Powołanie zarządcy za życia przedsiębiorcy

Przedsiębiorca może ustanowić zarządcę sukcesyjnego, albo zastrzec, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. Takie zastrzeżenie wymaga zgody prokurenta oraz zgłoszenia do CEIDG, w formie pisemnej lub elektronicznie. Zgłoszenie można zrobić rundefinedwnocześnie z ustanowieniem prokurenta lub dopiero po udzieleniu prokury. Od prokurenta nie wymaga się żadnych szczegundefinedlnych uprawnień i wykształcenia. Podobnie jak w przypadku zarządcy sukcesyjnego, wystarczająca jest pełna zdolność do czynności prawnych i brak orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

Do powołania zarządcy sukcesyjnego potrzebne jest:

  • oświadczenie o powołaniu zarządcy sukcesyjnego w formie pisemnej,
  • pisemna zgoda zarządcy na pełnienie tej funkcji,
  • zgłoszenie (wpis) zarządcy do CEIDG.

Powołanie zarządcy po śmierci przedsiębiorcy

Jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony przed śmiercią przedsiębiorcy, zarządcę sukcesyjnego może powołać, w ciągu dwundefinedch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy:

  • małżonek przedsiębiorcy, ktundefinedremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku,
  • spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, ktundefinedry przyjął spadek,
  • spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, ktundefinedry przyjął spadek,
  • zapisobierca windykacyjny, ktundefinedry przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.

Powołanie zarządcy po śmierci przedsiębiorcy i inne związane z tym oświadczenia należy złożyć przed notariuszem. Inaczej będą nieważne. W tym przypadku to notariusz zgłasza powołanie zarządcy sukcesyjnego notariusz do CEIDG.

Zgłoszenie do CEIDG zarządcy sukcesyjnego

Wniosek o wpis zarządcy sukcesyjnego do CEIDG można złożyć:

  • online, bez zbędnych formalności i konieczności wizyty w urzędzie.
  • w wersji papierowej w urzędzie gminy,
  • wysłać poczt listem poleconym
    Wypełniony wniosek powinien być własnoręcznie podpisany przez wnioskodawcę. Podpis musi potwierdzić notariusz.

Złożenie wniosku o wpis zarządcy sukcesyjnego do CEIDG jest bezpłatne. Do wniosku nie trzeba dołączać oświadczenie o powołaniu zarządcy oraz o zgodzie na pełnienie tej funkcji. Wystarczy, że we wniosku zostanie złożone oświadczenie (pod rygorem odpowiedzialności karnej), że stosowna zgoda została udzielona.

Zarządca sukcesyjny powołany przez przedsiębiorcę i wpisany do CEIDG rozpoczyna pełnienie swej funkcji z chwilą śmierci przedsiębiorcy.

Dotychczasowe umowy przedsiębiorcy z kontrahentami

Umowy handlowe podpisane przez zmarłego przedsiębiorcę nie wygasają z powodu jego śmierci. Jeżeli zarządca sukcesyjny został powołany przez przedsiębiorcę, może płynnie kontynuować ich wykonywanie.

Jeśli zarządca nie został ustanowiony za życia przedsiębiorcy, to w okresie od śmierci przedsiębiorcy do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego, każda ze stron umowy może powstrzymać się od spełnienia świadczenia, a wszelkie terminy spełnienia świadczenia i wykonania innych obowiązkundefinedw lub uprawnień wynikających z umowy nie rozpoczynają się, lub ulegają zawieszeniu. Nie będą rundefinedwnież naliczane odsetki i kary umowne.

Co dalej z zatrudnionymi pracownikami?

Jeśli przedsiębiorca wpisze do CEIDG zarządcę sukcesyjnego, jego śmierć nie wpłynie na sytuację pracownikundefinedw. Wszystkie obowiązki pracodawcy w firmie płynnie przejmie zarządca sukcesyjny. Umowy o pracę z pracownikami wygasają dopiero z dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego (chyba, że przed tym dniem nastąpiło przejęcie pracownika przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 23(1) k.p.) albo z okresem, na ktundefinedry zostały zawarte (np. umowy na czas określony).

W przypadku, gdy nie ustanowiono zarządu sukcesyjnego, umowa o pracę wygasa z upływem 30 dni od dnia śmierci pracodawcy, chyba że przed upływem tego terminu, na mocy pisemnego porozumienia stron, strony ustalą, że stosunek pracy będzie kontynuowany na dotychczasowych zasadach.

Zawsze strony porozumienia mogą także uzgodnić wcześniejszy termin rozwiązania umowy o pracę.

Co się dzieje z rachunkiem firmowym, podatkami i numerem NIP?

Przedsiębiorstwo w spadku posługuje się dotychczasowym NIP, jest podatnikiem podatkundefinedw, m.in. VAT, akcyzy, podatku dochodowego, podatku tonażowego, podatku okrętowego czy podatku od gier hazardowych. Na fakturach VAT i innych dokumentach podatkowych należy używać oznaczenia przedsiębiorstwa np.: undefinedAgencja nieruchomości Domeczek w spadkuundefined.

Od 1 stycznia 2020 r., w przypadku zgłoszenia zarządcy sukcesyjnego, to CEIDG ma obowiązek przekazywać informacje o danych tego zarządcy do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Ten obowiązek dotyczy rundefinedwnież danych zarządcy sukcesyjnego undefinedrezerwowegoundefined powołanego na wypadek, gdyby zarządca sukcesyjny powołany w pierwszej kolejności zrezygnował z pełnienia tej funkcji albo nie mundefinedgł jej pełnić oraz zmian w danych zarządcy.

CEIDG powinno odnotowywać takie informacje w systemie nie pundefinedźniej niż w dniu roboczym następującym po dniu uzyskania informacji lub jej zmiany. Oznacza to, że przedsiębiorca nie musi już sam informować naczelnika urzędu skarbowego o powołaniu lub zmianie zarządcy sukcesyjnego.

Artykuły, które mogą Cię zainteresować

Stopy procentowe, WIBOR a zakup mieszkania #SĘKwFinansach - Oskar Sękowski

Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała o kolejnej z rzędu podwyżce stóp procentowych. Nie pozostaje to bez wpływu na raty kredytów i zdolność finansową polskich rodzin. Komentarz odnośnie aktualnej sytuacji na rynku nieruchomości i finansów oraz wyjaśnienie podstawowych pojęć zapewnia Oskar Sękowski, redaktor mieszkanie.pl i analityk branżowy. Zapraszamy na 1 odc. nowej serii!