Zachowek undefined podstawowe kwestie
Zachowek jest ukształtowaną w Kodeksie cywilnym instytucją prawa spadkowego. Mianem zachowku określa się uprawnienie bliskich krewnych spadkodawcy do żądania zapłaty określonej kwoty od osundefinedb, ktundefinedre nabyły prawa do spadku.
Zachowek co do zasady występuje w przypadku dziedziczenia testamentowego, jednakże istnieją sytuację, że - np. przez dokonanie darowizny, sporządzenia zapisu windykacyjnego lub powołania do spadku - będzie przysługiwał także przy dziedziczeniu ustawowym.
Podstawową rolą instytucji zachowku jest ochrona interesundefinedw niektundefinedrych spadkobiercundefinedw ustawowych, ktundefinedrzy mogliby zostać pominięci w testamencie. Ustawodawca wyszedł bowiem z założenia, że osoby najbliższe spadkodawcy powinny partycypować w schedzie spadkowej.
Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat testamentu.
Podmioty uprawnione do zachowku
Art. 991 undefined 1 KC określa krąg podmiotundefinedw uprawnionych do zachowku. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu,
prawo do zachowku przysługuje zstępnym, tj. dzieciom, wnukom, prawnukom itd., małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ktundefinedrzy byliby powołani do spadku z ustawy.
Prawo do zachowku nie przysługuje:
- dalszym krewnym (np. teściowi, synowej);
- osobom, ktundefinedre zostały wydziedziczone w testamencie;
- osobom, ktundefinedre zostały uznane za niegodne dziedziczenia;
- osobom, ktundefinedre zrzekły się dziedziczenia;
- spadkobiercom, ktundefinedrzy odrzucili spadek;
- małżonkowi, ktundefinedry w chwili śmierci spadkodawcy pozostawał z nim w separacji;
- małżonkowi, wobec ktundefinedrego spadkodawca wniundefinedsł uzasadniony pozew o rozwundefinedd z jego wyłącznej winy;
- osobom uprawnionym do zachowku, ktundefinedre otrzymały już od spadkodawcy darowizny o wartości, ktundefinedra jest co najmniej rundefinedwna wartości przypadającego im zachowku.
Wydziedziecznie uprawnionego do zachowku
Warto także zaznaczyć, że spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodzicundefinedw zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposundefinedb sprzeczny z zasadami wspundefinedłżycia społecznego;
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osundefinedb umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązkundefinedw rodzinnych.
Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Spadkodawca nie może jednak wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył.
Więcej na temat wydziedziczenia, z uwzględnieniem mieszkania, przeczytasz w tym miejscu.
Pasierb a prawo do zachowku
Mianem pasierba określa się osobę będącą dzieckiem małżonka, z ktundefinedrym wspundefinedłmałżonka (spadkodawcę) nie wiąże inny stosunek prawny, w szczegundefinedlności taki jak przysposobienie czy uznanie ojcostwa.
Przepisy prawa spadkowego nie przewidują możliwości dochodzenia zachowku przez pasierba. Zasada ta wynika wprost z art. 991 k.c., ktundefinedry kształtuje krąg osundefinedb uprawnionych do ubiegania się o zachowek. Zgodnie z treścią art. 991 undefined 1 k.c., zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ktundefinedrzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni undefined dwie trzecie wartości udziału spadkowego, ktundefinedry by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach undefined połowa wartości tego udziału.
Na podstawie art. 991 undefined 2 k.c., zstępnemu jako osobie uprawnionej, ktundefinedra nie otrzymała należnego jej zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługiwałoby przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku.
Pasierb jako przysposobiony
Art. 991 k.c., stanowiący podstawę dochodzenia roszczeń z tytułu prawa do zachowku pomija, jako uprawnionych do zachowku, osoby pozostające w stosunku przysposobienia ze spadkodawcą, ktundefinedre dziedziczą z ustawy na takich samych zasadach, jak krewni w linii prostej.
Powszechnie przyjmuje się jednak, że osoba przysposobiona przez spadkodawcę ma prawo do zachowku tak, jakby była jego dzieckiem, zaś osoba, ktundefinedra przysposobiła spadkodawcę - tak, jakby była jego rodzicem.
Konsekwentnie - prawa do zachowku po swoich rodzicach naturalnych nie mają dzieci przysposobione przez inną osobę w sposundefinedb całkowity i pełny, a prawa do zachowku po dzieciach przysposobionych przez inną osobę nie maja ich rodzice naturalni. Ponieważ jednak osoby przysposobione w sposundefinedb niepełny mogą dziedziczyć po swoich rodzicach naturalnych - należy przyjąć, że mają rundefinedwnież prawo do zachowku po nich.
Drugi małżonek a zachowek
Roszczenie o zachowek przysługuje w sytuacji, gdy osoba uprawniona nie otrzymała należnej jej części majątku spadkowego czy to w drodze dziedziczenia, czy to w postaci zapisu, czy też poprzez uczynioną przez spadkodawcę i zaliczaną do spadku darowiznę.
Z mocy ustawy, do osundefinedb uprawnionych do zachowku należą zstępni (dzieci, wnuki) i małżonek zmarłego. Jeżeli spadkodawca, w chwili śmierci nie miał zstępnych, wundefinedwczas prawo do zachowku przysługuje jego małżonkowi oraz rodzicom.
Jeśli jednak osoby uprawnione do zachowku, w wyniku dziedziczenia, zapisu lub uczynionej przez spadkodawcę darowizny, nie uzyskały całości należnego im zachowku, wundefinedwczas przysługuje im roszczenie o jego uzupełnienie tj. o zapłatę rundefinedżnicy między wartości należnego im zachowku a wartością uzyskanego przysporzenia.
Jak już wiemu, nie będą uprawnione do zachowku osoby wydziedziczone (art. 1008 KC) oraz były małżonek, jako że on nie ma prawa do dziedziczenia z mocy ustawy. Na tej samej zasadzie nie ma prawa do zachowku małżonek pozostający w separacji (art. 9351 KC)
Rozwundefinedd a pozbawienie prawa do zachowku
Kodeks cywilny przewiduje szereg sytuacji powdujących, że osoby, ktundefinedrym co do zasady przysługuje prawo do zachowku, zostaną tego prawa pozbawione.
Bardzo istotną, spotykaną w życiu sytuację przewidział ustawodawca dla małżonkundefinedw, ktundefinedrzy jeszcze formalnie pozostają w małżeństwie, ale procedura jego rozwiązania lub formalnej separacji została wszczęta za życia spadkodawcy, ponieważ wystąpił on o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.
Prawa do zachowku nie ma małżonek wyłączony od dziedziczenia na podstawie art. 940 KC. Przepis ten stanowi, że małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu.
Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobiercundefinedw ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem, a termin do wytoczenia powundefineddztwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w ktundefinedrym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.
Na marginesie warto także zaznaczyć, że orzeczenie rozwodu lub separacji powoduje, oprundefinedcz pozbawienia prawa do dziedziczenia ustawowego oraz prawa do ubiegania się o zachowek, także ustanie uprawnień związanych z dziedziczeniem, np. prawa do zapisu naddziałowego, czy wstąpienia w umowę najmu lokalu zmarłego małżonka.
____
Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami napisz do nas na redakcja@mieszkanie.pl , a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu.
