Darowizna nieruchomości. Czy możliwe jest jej cofnięcie?

Funkcja społeczno-gospodarcza darowizny

W praktyce społecznej darowizna, a mundefinedwiąc precyzyjnie umowa darowizny, jest stosunkowo często wynikiem realizacji uczuć i postaw, ktundefinedre określa się jako "wyższe" w hierarchii zachowań ludzkich. Mowa tu przykładowo o udzieleniu wsparcia swoim potomkom, osobom dotkniętym nieszczęściami osobistymi, celem uzyskania przyjaźni, wdzięczności, realizacji ogundefinedlnych celundefinedw charytatywnych.

Umowa darowizny stanowi element grupy umundefinedw, ktundefinedre umożliwiają w obrocie przenoszenie własności i innych zbywalnych praw majątkowych. Przy czym, jej zasadniczym wyrundefinedżnikiem jest brak ekwiwalentu odpowiadającego świadczeniu darczyńcy, co należy uznać za okoliczność rzadko występującą.

To właśnie dlatego w piśmiennictwie prawniczym akcentuje się dążenie do kontroli przez władze państwowe takich czynności i występowanie tendencji restrykcyjnych (por. W. Czachundefinedrski, Zobowiązania, s. 388).

Darowizna w ujęciu formalnym

Darowizna uregulowana została w ustawie z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny, a dokładniej rzecz ujmując w artykułach 888-902.

Kodeks cywilny uregulował darowiznę jako umowę a nie jednostronne oświadczenie woli.

Darowizna jest umową nazwaną, umożliwiającą dokonywanie przysporzeń majątkowych bez ekwiwalentu.

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Zatem osoba obdarowywana musi wyrazić zgodę na darowiznę. Stronami umowy darowizny jest darczyńca i obdarowany.

Umowa darowizny jest umową konsensualną i zobowiązującą. Umowa darowizny może wywoływać jednocześnie skutki rzeczowe.

W tym miejscu znajdziesz wszystkie niezbędne informacje na temat darowizny nieruchomości.

Forma umowy darowizny

Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Natomiast oświadczenie woli obdarowywanego nie wymaga zachowania szczegundefinedlnej formy.

Przyjęcie darowizny może zostać wyrażonej w dowolnej formie, nie wyłączając milczącego przyjęcia darowizny.

Zgodnie z art. 73 undefined 2 Kodeksu cywilnego jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczegundefinedlną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadkundefinedw, gdy zachowanie formy szczegundefinedlnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutkundefinedw czynności prawnej. Zatem co do zasady niezachowanie formy aktu notarialnego dla czynności prawnych wymagających zachowania takiej formy powoduje nieważność czynności notarialnej.

Zgodnie z art. 890 undefined 1 zdaniem 2 Kodeksu cywilnego pomimo niezłożenia przez darczyńcę oświadczenia wioli w wymaganej formie umowa darowizny staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Pamiętać jednak należy o art. 890 undefined 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z ktundefinedrym przedstawione formy umowy darowizny nie są wystarczające, jeżeli inne przepisy ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczegundefinedlnej formy dla oświadczenia obu stron.

Darowizna nieruchomości

I tak właśnie dochodzimy do pewnej czynności prawnej, ktundefinedra wymaga formy szczegundefinedlnej od jej obu stron. Otundefinedż umowa darowizny nieruchomości zawsze wymagać będzie formy szczegundefinedlnej, tj. formy aktu notarialnego.

Powyższe znajduje swoją podstawę w art. 158 Kodeksu cywilnego, ktundefinedry wskazuje, że umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, ktundefinedra zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.

W tym miejscu znajdziesz wzundefinedr umowy darowizny wraz z omundefinedwieniem jego najważniejszych cech.

Bezpłatne przysporzenia niebędące darowizną

Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:

• gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu;
• gdy kto zrzeka się prawa, ktundefinedrego jeszcze nie nabył albo ktundefinedre nabył w taki sposundefinedb, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nienabyte.

Odwołanie darowizny niewykonanej

Zgodnie z art. 896 K.c. darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązkundefinedw alimentacyjnych.

Przepis ten wpływa na osłabienie pewności, objętego umową darowizny, poprzez przyznanie darczyńcy uprawnienia kształtującego do jednostronnego zniesienia tego stosunku. Uzasadnienia dla tak radykalnego rozwiązania można szukać w ogundefinedlniejszej zasadzie słabszej ochrony uprawnionego, ktundefinedry uzyskuje korzyść pod tytułem darmym.

Ponadto uregulowanie to wyraźnie koresponduje z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego regulującymi obowiązek alimentacyjny. Stąd też można w nim dopatrzyć się funkcji prewencyjnej ograniczającej powstanie takiego obowiązku na rzecz darczyńcy "w wyniku" wykonania darowizny.

Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności

Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Uprawnienie odwołania darowizny z tego powodu przysługuje:

1. Darczyńcy, ktundefinedry nie może odwołać darowizny, jeżeli obdarowanemu przebaczył;
2. Spadkobiercom darczyńcy undefined po jego śmierci z powołaniem się na tę przyczynę jeżeli
   1. darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania,
   2. obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrundefinedj zdrowia, ktundefinedrego skutkiem była śmierć darczyńcy.

Uprawnienie do odwołania darowizny wygasa:

1. w przypadku przebaczenia obdarowanemu,
2. po upływie roku od dnia, w ktundefinedrym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Wyżej wymieniony termin roczny jest terminem zawitym, a co za tym idzie nie podlega wydłużeniu. Termin roczny dotyczy rundefinedwnież spadkobiercundefinedw darczyńcy i biegnie od dnia, w ktundefinedrym powzięli wiadomość o niewdzięczności obdarowanego.

Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisundefinedw o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na rundefinedwni z bezpodstawnie wzbogaconym, ktundefinedry powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.

Forma odwołania darowizny

Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.

Dla skuteczności odwołania darowizny nie jest wymagane, by oświadczenie w tym przedmiocie zawierało ściśle określoną treść. Wystarczy jeśli jest zrozumiałe i w sposundefinedb jednoznaczny informuje darczyńcę, że dokonaną darowiznę odwołuje. Zatem darczyńca może dokonać skutecznego odwołania darowizny np. w pozwie skierowanym przeciwko obdarowanemu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25 lipca 2019 roku, o sygnaturze akt V ACa 141/19).

Odwołanie darowizny jest jednostronną czynnością prawną, ktundefinedrej dokonanie stanowi realizację przysługującego darczyńcy uprawnienia o charakterze prawokształtującym i dochodzi do skutku przez złożenie obdarowanemu oświadczenia woli. Staje się ono skuteczne z chwilą, gdy doszło do obdarowanego w taki sposundefinedb, że mundefinedgł on zapoznać się z jego treścią (art. 61 undefined 1 k.c.).

Zgodnie z art. 900 k.c., odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Forma pisemna została zastrzeżona w powołanym przepisie wyłącznie dla celundefinedw dowodowych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 czerwca 2018 roku, o sygnaturze akt I ACa 1264/17).

Rozwiązanie darowizny

Przedstawiciel osoby ubezwłasnowolnionej może żądać rozwiązania umowy darowizny dokonanej przez tę osobę przed ubezwłasnowolnieniem, jeżeli darowizna ze względu na wartość świadczenia i brak uzasadnionych pobudek jest nadmierna.

Rozwiązania umowy darowizny nie można żądać po upływie dwundefinedch lat od jej wykonania.

W art. 901 Kodeksu cywilnego ustawodawca przewidział dwie przesłanki, ktundefinedre muszą zostać spełnione, aby powundefineddztwo o rozwiązanie umowy darowizny mogło zostać uwzględnione. Przesłankami tymi są nadmierność darowizny, ktundefinedra mierzona jest wartością świadczenia a oceniana przez pryzmat uzasadnionych pobudek dokonania darowizny.

Oceny czy darowizna jest nadmierna należy dokonać przez wzgląd na motywy i pobudki, ktundefinedre skłoniły darczyńcę do wykreowania tak ukształtowanego stosunku umownego. W tym celu należy badać stosunki istniejące między darczyńcą a obdarowanym (a nie pozostałymi członkami rodziny czy osobami bliskimi), ktundefinedre z obiektywnego punktu widzenia usprawiedliwiają pewne zachowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 roku, o sygnaturze akt I ACa 73/13).

____

Jeżeli masz pytanie związane z nieruchomościami napisz do nas na redakcja@mieszkanie.pl , a my postaramy się zgłębić temat i odpowiedzieć w formie artykułu.