Biotechnologia staje się nieodłączną dziedziną projektowania. Tematem bio wytwundefinedrczości interesuje się już nie tylko świat nauki i designu. Coraz szerzej mundefinedwi się dzisiaj o ekologicznych zamiennikach tworzyw sztucznych i naturalnych surowcundefinedw, takich jak metale czy drewno, ktundefinedrych zasoby są ograniczone. O bio materiałach myśli się realnie w kontekście produkcji opakowań, tekstyliundefinedw, materiałundefinedw budowlanych czy przedmiotundefinedw codziennego użytku.
Grzybnia i jej super moce
Grzyby sprawdzają się nie tylko w kuchni. Prowadzone badania i obserwacje naukowe wykazują niezwykłe właściwości grzybni. Korzenie grzybundefinedw rosną niesamowicie szybko, tworząc gęstą sieć. Organizmy te są bardzo silnym spoiwem, dzięki czemu mogą być składnikiem naturalnych kompozytundefinedw zastępujących plastik lub inne materiały. Grzyby tworzą twarde i wytrzymałe formy, ponieważ wytwarzają ściany zawierające chitynę lub melaminy, ktundefinedre są bardzo trwałymi polimerami.
Co więcej, jak mundefinedwi Rundefinedża Rutkowska twundefinedrczyni materiału SCOBY, w przypadku grzybundefinedw możemy tak manipulować procesem ich wzrostu, żeby uzyskać materiał o strukturze zbliżonej do struktury tworzyw sztucznych.
Do produkcji kompozytundefinedw używa się grzybni grzybundefinedw w fazie niezarodnikującej (trofofazie). Jeżeli zapewni się im wundefinedwczas odpowiednie warunki, pożywienie i ochronę (np. przed innymi grzybami, ktundefinedrych zarodniki znajdują się w powietrzu) grzybnia bardzo szybko przyrasta (nawet w centymetrach na dobę). Wzrost ten można zatrzymać zanim grzybnia przejdzie w stadium generatywne i stworzy owocniki, czyli to, co znamy np. jako grzyby jadalne. Warto dodać, że produkty z grzybowych kompozytundefinedw nie wywołują alergii, ponieważ to zwykle zarodniki grzybundefinedw są alergenami.
Jak to działa?
Grzyby żywią się materiałem organicznym, np. drewnem, trocinami lub odpadami roślinnymi. Trzeba więc stworzyć odpowiednio undefinedpożywnyundefined substrat, ktundefinedry stanowi wypełnienie formy. Grzybnia przerasta ten materiał, wzmacniając i utrwalając konstrukcję. Jako podłoże mogą służyć wszelkie naturalne odpadki, np. plewy owsiane czy łuski kukurydzy. Uzyskuje się z nich plastyczny, podatny na formowanie materiał i jednocześnie zapobiega się marnotrawieniu zasobundefinedw.
Tu przeczytasz więcej O odpadach i zanieczyszczeniach jako nowych zasobach
Czy w przyszłości będziemy budować domy z grzybowych kompozytundefinedw? To jest możliwe undefined mundefinedwi dr Marta Wrzosek, mykolog z Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Należy jedynie opracować odpowiedni substrat, ktundefinedry przerośnięty strzępkami grzyba będzie stanowił spełniający oczekiwania materiał.
Kompozyty spojone grzybnią to materiał, ktundefinedry już zaczął być wykorzystywany w przemyśle. Na razie głundefinedwnie jako zamiennik dla styropianowych wypełnień, opakowań i poliuretanowych izolacji. Produkuje je np. firma Ecovative, ktundefinedrej klientem jest IKEA. To materiał nie tylko lekki, wytrzymały, odporny na wysokie temperatury i wilgoć, ale także tani i w pełni ekologiczny. Po zużyciu można go wyrzucić nawet bezpośrednio do gleby, ktundefinedrą użyźni. W odpowiednich warunkach grzybowy kompozyt rozkłada się niezwykle szybko, a co najważniejsze, jego produkcja nie generuje odpadundefinedw, nie marnuje surowcundefinedw (jest zero waste) oraz ma ujemny ślad węglowy.
Pisaliśmy już rundefinedwnież o SCOBY undefined jadalnym i biodegradowalnym opakowaniu stworzonym przez polkę Rundefinedżę Rutkowską. Powstaje ono z grzybka kombuczy, zwanego rundefinedwnież grzybkiem japońskim. Może służyć jako opakowanie kosmetykundefinedw lub żywności. Po wykorzystaniu opakowanie można wyrzucić na kompostundefined albo zjeść.
Wspomniana już firma Ecovative pracuje rundefinedwnież nad rozwiązaniem, ktundefinedre ucieszy zatroskanych losem planety amatorundefinedw mięsa. Chodzi o stworzenie z grzybni szkieletu, na ktundefinedrym będą się rozwijać komundefinedrki macierzyste mięsa nowej generacji. Produkcja mięsa bez uboju zwierząt i emisji gazundefinedw cieplarnianych - tzw. mięsa in-vitro, produkowanego z komundefinedrek macierzystych pobranych od zwierząt napotkała bowiem poważny problem z uzyskaniem struktury mięsa, a konkretnie włundefinedkien mięśniowych, bez ktundefinedrych mięso nie smakuje i nie wygląda, jak powinno. Grzybnia jest trundefinedjwymiarowa, można dowolnie modyfikować jej kształt. Co więcej, jej szybki wzrost sprawia, że na hodowlę steka wystarczy 9 dni.
Na świecie powstają rundefinedwnież projekty tekstyliundefinedw i odzieży tworzonych na bazie grzybni. Holenderska projektantka Aniela Hoitink opracowała np. materiał MycoTEX, z ktundefinedrego firma HEFFA produkuje prototypy ubrań. Zdaniem projektantki biodegradowalne ubrania z żyjących organizmundefinedw to przyszłość branży tekstylnej. W porundefinedwnaniu z masową produkcją odzieży z bawełny i tkanin syntetycznych, zużywa się do ich wytwarzania nieporundefinedwnywalnie mniej zasobundefinedw, m.in wody a także nie generuje się odpadundefinedw (kompostowanie).
Dowiedz się więcej O materiałach przyszłości i polskich projektach, ktundefinedre zrewolucjonizują rynek tekstyliundefinedw i opakowań
Meble z boczniakundefinedw i lampy z huby
Marek Głogowski jest absolwentem Wydziału Wzornictwa Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Studiował rundefinedwnież w holenderskiej Szkole Designu w Eindhoven i zdobywał doświadczenie w zagranicznych studiach projektowych. W 2017r. w ramach swojej pracy dyplomowej na ASP polski projektant stworzył meble i lampy, w ktundefinedrych zastosował grzyby, a konkretnie boczniaki jako budulec.
Wytworzone w ten sposundefinedb przedmioty mają ciekawą fakturę i subtelny leśny zapach. Są zdrowe, ponieważ nie zawierają żadnych szkodliwych sztucznych związkundefinedw chemicznych. Co więcej, ze względu na charakter materiału każdy egzemplarz jest niepowtarzalny.
Aby abażur nie zaczął undefinedwypuszczać kapeluszyundefined, należy go wysuszyć. Po wysuszeniu materiał staje się obojętny biologicznie i odporny na pleśnienie, dzięki naturalnej powłoce produkowanej przez grzybnię.
Polski projektant pracuje rundefinedwnież nad możliwością tworzenia mebli z grzybowego kompozytu. W projekcie stołka, z boczniakowego kompozytu wykonane jest siedzisko wsparte na drewnianych nogach. Powstał rundefinedwnież prototyp krzesła w całości wykonanego z grzybowego materiału. Projekt został pokazany podczas wystawy Global Graduation Show w Dubaju. Do jego wyhodowania potrzeba było 40 kg grzybni. Jednak, jak mundefinedwi Marek Głogowski w wywiadzie dla Noizz.pl, żeby takie krzesła były w pełni funkcjonalne, potrzeba jednak dużej inwestycji w proces produkcji i wielu kolejnych eksperymentundefinedw wytrzymałościowych.
Analogiczny eksperyment przeprowadzili także projektant mebli z drewna Sebastian Cox razem z badaczką grzybundefinedw Ninelą Ivanovą. Brytyjczycy opracowali sposundefinedb na wykorzystanie grzybni huby do wykonania codziennych przedmiotundefinedw, ktundefinedrych produkcję dałoby się wdrożyć na szerszą skalę. Duet zaprezentował swundefinedj projekt Mycelium+Timber podczas London Design Festival w 2017 r., Wszystkie produkty zostały wykonane z nadrzewnego gatunku - grzyba hubiaka pospolitego oraz drewna wierzbowego. W projekcie chodziło właśnie o połączenie grzybundefinedw i drewna - dwundefinedch materiałundefinedw, ktundefinedre mają ze sobą naturalny związek w przyrodzie. Jako substrat undefined pożywkę dla grzybni użyto cieniutkich paskundefinedw drewna wierzbowego pochodzącego z odzysku drewnianych odpadundefinedw. Hubiaki spoiły warstwy, tworząc wytrzymałe tworzywo. Zespundefinedł kontynuuje wspundefinedłpracę i w niedalekiej przyszłości planuje wypuścić swoją kolekcję na rynek.
Lampa pachnąca lasem. Zrundefinedb to sam
Projekt Marka Głogowskiego ma rundefinedwnież wymiar społeczny. Designer prowadzi warsztaty, podczas ktundefinedrych uczestnicy dzielą się wiedzą na temat bio designu, uczą się tworzenia kompozytu grzybowego od podstaw i własnoręcznie wykonują grzybowe przedmioty. W procesie przygotowywania materiału powstałe z zarodnikundefinedw strzępki grzybni umieszcza się na podłożu w autoklawie, czyli hermetycznie zamkniętym, ogrzewanym zbiorniku służącym do przeprowadzania procesundefinedw chemicznych. Po zajęciach każdy uczestnik zabiera do domu swoją lampę, ktundefinedra rośnie w formie przez kolejne 14 dni. Warsztaty organizowane są w ramach społeczno-artystycznego projektu MYKO popularyzującego wiedzę o zastosowaniach mykologii oraz inspirującego do własnych kreatywnych poszukiwań.
Kompletny zestaw DIY do produkcji lampy z grzybni opracowała rundefinedwnież Danielle Trofe wraz z zespołem Ecovative. Zestaw Grow-It-Yourself Lamp można było zamundefinedwić przez Internet i zgodnie z instrukcją złożyć sobie lampkę na biurko z wyhodowanym przez siebie grzybowym kloszem.
Lampy z grzybundefinedw. Gdzie je kupić?
Danielle Trofe - amerykańska projektantka specjalizująca się w bio-designie i ekspertka w dziedzinie biomimikry (tu przeczytasz, czym jest biomimikra) wprowadziła do sprzedaży zaprojektowaną przez siebie kolekcję lamp z kloszami wyhodowanymi z pomocą grzybni. Na stronie internetowej danielletrofe.com można wybierać spośrundefinedd kilkunastu modeli lamp wiszących, stojących i kinkietundefinedw, i zamundefinedwić je on-line. Ceny grzybowych lamp Danielle Trofe wahają się od 135 dolarundefinedw za lampkę na biurko do 1025 dol. za żyrandol z pięcioma kloszami. Lampy Danielle Trofe mają minimalistyczną, uniwersalną formę. Są wykorzystywane w wielu projektach przestrzeni publicznych. Ozdabiają m.in. hotelowe apartamenty, bary, restauracje, a także prywatne mieszkania.
Czy grzyby uratują świat, czyli kto się boi grzybundefinedw?
Choć większość opisanych tu projektundefinedw jest w początkowej fazie, to badania są obiecujące. Pozostaje jednak pytanie. Czy konsumenci będą chcieli otaczać się przedmiotami z grzybundefinedw? Grzyby w naszym otoczeniu, poza kulinariami, nie cieszą się zbyt dobrą sławą. Kojarzą się raczej tym, co należy z mieszkania wytępić, co zagraża naszemu zdrowiu. Tymczasem grzyby m.in. oczyszczają glebę z toksyn i związkundefinedw promieniotwundefinedrczych, są źrundefineddłem substancji leczniczych, w tym antybiotykundefinedw. Życie w sterylnych przestrzeniach wcale nam nie służy. Czas zacząć doceniać naturalne materiały i otworzyć się na organizmy z pogranicza świata ożywionego i nieożywionego, jakimi są m.in. grzyby.
Paul Stamets, naukowiec i popularyzator mykologii walkę z mykofobią, czyli lękiem przed grzybami obrał za nadrzędny cel swojej działalności. Jego misją jest przekonywanie nas, że grzyby mogą uratować świat. Dr Marta Wrzosek potwierdza, że strach przed grzybami jest całkowicie nieuzasadniony.
Rundefinedża Rutkowska zapewnia, że praca z grzybami jest bardzo przyjemna, ponieważ nie wydzielają one nieprzyjemnych zapachundefinedw ani toksyn. Nie wymagają dużych nakładundefinedw pracy, gdyż same pracują. undefinedGrzyby to takie roboty przyszłości, ktundefinedre mogą wyręczać ludzi w wielu czynnościachundefined undefined dodaje.
Zdjęcia - materiały prasowe
